Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Ramazan döneminin sona ermesinin ardından Mart ayındaki üretici ve market fiyatlarındaki dalgalanmaları ele aldı. Bayraktar, yapılan incelemelerin ortaya koyduğu önemli fiyat farklarının yanı sıra üretici ve tüketici üzerindeki etkilerini de değerlendirdi.
Fiyat Farklarındaki Çarpıcılık
Yapılan araştırma, Mart ayında belirli gıda maddeleri arasında önemli fiyat artışları yaşandığını ortaya koydu. TZOB’un verilerine göre, kuru fasulyede üretici ve market fiyatları arasında en büyük fark belirlendi. Üretici fiyatı 33,29 TL olan kuru fasulye, marketlerde 102,53 TL’ye satılarak %208'lik bir artışa işaret etti. Aynı dönemde nohutta, kuru kayısıda ve mercimek çeşitlerinde de benzeri büyük fiyat farklılıkları görüldü. Nohut, üreticide 31,56 TL iken markette 96,82 TL’ye satıldı ve bu da %206,8’lik bir fark yarattı. Kuru kayısı 150 TL’den 453,70 TL’ye yükselince bu kalemdeki fiyat farkı %202,5 oldu. Kırmızı mercimek ve yeşil mercimek gibi diğer baklagiller de %186 ve %174,6’lık farklarla dikkat çekti.
Artış ve Düşüş Gören Ürünler
Mart ayında market fiyatlarında toplamda 39 ürünün 30’unda artış gözlemlenirken, yalnızca 9 ürünün fiyatlarında düşüş yaşandı. Fiyatı en çok artan ürünler arasında %53,7 ile limon öncelik kazanırken, %38,8 artış ile patates onu takip etti. Elma ve sivri biber de sırasıyla %19,8 ve %19,5’lik artışlarla bu listeyi zenginleştirdi. Diğer taraftan, maydanoz, ıspanak ve marul fiyatlarında sırasıyla %8, %6,7 ve %5,9’luk bir düşüş yaşandı. Bu dengesizlikler, tüketicinin alım gücü üzerinde ilginç yansımalar oluşturdu.
Üretici Fiyatlarındaki Dalgalanmalar
Mart ayında üretici fiyatlarında yapılan incelemeler, 31 ürünün 14’ünün fiyatında artış meydana gelirken, 9’unda ise düşüş olduğunu gösterdi. Bu süreçte fiyatı en çok artan ürünlerin başında %68,3 ile limon yer alırken, patates %28,3 artışla dikkat çekti. Antep fıstığı gibi bazı ürünler de %20 oranında zamlandı. Buna karşılık, beyaz lahana ve maydanoz gibi ürünlerde ciddi düşüşler yaşandı. Beyaz lahana fiyatı %23,4 azalırken, maydanozda %13,9’luk bir düşüş görüldü. Kuru soğan fiyatları ise ithalat artışının yanı sıra meydana gelen don olayları nedeniyle gerileyerek piyasayı etkiledi.
Doğal Afetlerin Etkisi ve Talep Artışı
TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, Mart ayındaki fiyat değişimlerinin ardındaki nedenleri incelerken, doğal afetlerin yanı sıra Ramazan Bayramı öncesindeki artan talebin de önemli bir etken olduğunu belirtti. Özellikle Çukurova bölgesinde meydana gelen don olayları, limon ve patatesin fiyatlarını yukarı yönlü etkiledi. Ayrıca, bayram öncesi artırılan talepler Antep fıstığı gibi ürünlere yansıyarak fiyatlarını artırdı. Seraların zarar görmesi de yeşil soğan ve ıspanak fiyatlarının yükselmesine yol açtı. Öte yandan, beyaz lahana, maydanoz ve marul gibi ürünlerde ise üreticilerin alım gücünün düşmesi fiyatların gerilemesine neden oldu.
Tarımsal Girdi Maliyetleri Üzerindeki Baskı
Mart ayında tarımsal girdi maliyetleri, önceki aya göre artış gösterdi. Amonyum nitrat gübresi %3,7, üre gübresi %1,9 ve besi yemi %1,8 oranında yükseldi. Süt yemi ise %1,7’lik artışla maliyet hesaplamalarını zorlaştırdı. Mazot fiyatları son bir ayda %2,3 düşüş gösterirken, yıllık bazda %11,1’lik bir artış kaydedildi. Elektrik maliyetleri ise bir yıl içinde %30,4 oranında zamlandı. Bu fiyat değişimlerinin göz önünde bulundurularak, tarım politikalarının yeniden düzenlenmesi gerektiği ifade edildi.
